ความหลากหลายทางชีวภาพด้านพันธุ์สัตว์ โดยเฉพาะสัตว์ประจำถิ่นมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อระบบนิเวศในท้องถิ่นโดยเป็นปัจจัยเกื้อหนุนในการดำรงชีวิตตามวิถีท้องถิ่น ทั้งในด้านการนำมาเป็นอาหาร การแปรรูปเป็นสินค้า การใช้ประโยชน์จากสัตว์ที่อยู่ริมน้ำหรือบริเวณพื้นที่ที่พบสัตว์ที่อาศัยอยู่ใกล้ลำปะทาว ปัจจุบันสัตว์ประจำถิ่นเริ่มสูญหายไปตามกาลเวลาและการรุกรานของชนิดพันธุ์ต่างถิ่นซึ่งเป็นภัยคุกคามที่ร้ายแรงต่อความหลากหลายทางชีวภาพ เนื่องจากเป็นการทำลายแหล่งที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ ส่งผลให้ความหลากหลายของสัตว์ที่เริ่มหายากและสูญหายไป งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสำรวจความหลากหลายของพันธุ์สัตว์ และการอนุรักษ์และฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพของสัตว์ประจำถิ่นในพื้นที่ลุ่มน้ำปะทาว อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ โดยกลุ่มประชากรหลักในการวิจัยประกอบด้วยปราชญ์ชาวบ้านหรือผู้ทรงภูมิ ได้แก่ นายวิทยา อาจฤทธิ์ และนักวิจัยไทบ้าน จำนวน 5 คน ประชาชนและเยาวชนที่เข้าร่วมกิจกรรม จำนวน 30 คน การดำเนินการวิจัยได้ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ(Qualitative Research) มีขั้นตอนดังนี้ 1) สำรวจ รวบรวม และศึกษาความหลากหลายของพันธุ์สัตว์ในพื้นที่ลำน้ำประทาว โดยใช้แบบสำรวจ ภาพถ่าย ร่วมกับการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญในพื้นที่ (Key informant) 2) การอนุรักษ์และฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพของสัตว์ประจำถิ่นในพื้นที่ลุ่มน้ำปะทาว อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ โดยใช้การสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group Discussion) และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม(Participatory Observation) ทำการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา(Content Analysis)

            สามารถสรุปผลการวิจัยได้ ดังนี้ 1) ความหลากหลายทางชีวภาพทางด้านพันธุ์สัตว์ประจำถิ่นในพื้นที่ลำน้ำปะทาว จังหวัดชัยภูมิ พบพันธุ์สัตว์ 42 ชนิด 34 วงศ์ จำแนกโดยใช้การมีกระดูกสันหลังเป็นเกณฑ์ ดังนี้ เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง จำนวน 25 ชนิด  สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก 2 ชนิด สัตว์จำพวกปลา 10 ชนิด สัตว์เลื้อยคลาน 4 ชนิด  นก 1 ชนิด และสัตว์เลื้อยคลาน 2 ชนิด นอกจากนั้นยังค้นพบสัตว์ต่างถิ่นที่รุกราน (invasive alien species) จำนวน 2 ชนิด คือ ตัวเงินตัวทอง และปลาชะโด ทำหน้าที่เป็นผู้ล่าซึ่งเป็นปัญหาต่อห่วงโซ่อาหาร รวมทั้งยังมีการเพิ่มจำนวนของสัตว์สองชนิดนี้จะทำให้สัตว์ที่มีขนาดเล็กกว่าลดจำนวนลงอย่างต่อเนื่อง 2) การอนุรักษ์และฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพของสัตว์ประจำถิ่นในพื้นที่ลุ่มน้ำปะทาว โดยการร่วมกันสร้างวังปลาอนุบาลสัตว์เล็ก และกำหนดเป็นพื้นที่เขตอภัยทาน ซึ่งส่งผลให้สัตว์น้ำขนาดเล็กและลูกปลาจำนวนมากมาอาศัยและมีอัตรารอดเพิ่มมากขึ้น ข้อเสนอแนะจากการวิจัยในพื้นที่ข้างเคียงควรมีการรวบรวมข้อมูลความหลากหลายของสัตว์ประจำถิ่น นอกจากนั้นควรมีมาตรการชุมชนในการควบคุมการนำสัตว์ต่างถิ่นมาเลี้ยง และควรปลูกฝังจิตสำนึกรักษ์สู่เยาวชนในพื้นที่โดยการนำเข้าสู่บทเรียนในดรงเรียนชุมชน ซึ่งจะสามารถพัฒนาเป็นพื้นที่ต้นแบบในการอนุรักษ์และฟื้นฟู ซึ่งจะนำไปสู่การสร้างวังปลาอนุบาลสัตว์เล็กในพื้นที่อื่น ๆ ตลอดลุ่มน้ำลำปะทาวต่อไป